လႊတ္လပ္မႈ၏ သူရဲေကာင္းမ်ား – ၿမန္မာၿပည္၏ ၈၈မ်ိဳးဆက္ႏွင့္ မန္ဒဲလားအေမြ

A repost of the blog “Heroes of Freedom: Burma’s 88 Generation and the Legacy of Mandela” for our readers in Burma:

ၿမန္မာႏိုင္ငံလုိ အလ်င္အၿမန္ ေခတ္မီေၿပာင္းလဲတိုးတက္ေနတဲ့ ႏိုင္ငံမ်ိဳးအတြက္ အနာဂတ္ကိုေမ်ာ္ၾကည့္ ရတာဟာ အတိတ္ကိုၿပန္ေအာက္ေမ့ရတာထက္ ပိုၿပီးလြယ္ကူပါတယ္။ သုိ ့ေပမယ့္ လြန္ခဲ့ေသာအပတ္က ကြယ္လြန္သြားခဲ့ေသာ နယ္လ္ဆင္မန္ဒဲလား ရဲ ့ဘ၀ကို ေလ့လာၾကည့္ရင္ ရႏုိင္ေသာ အေကာင္းဆုံးသင္ခန္းစာတစ္ခုကေတာ့ မၾကာေသးတယ့္ အတိတ္ဆိုးကေန ပိုမိုေကာင္းမြန္ေသာ အေၿခအေနတစ္ခုကိုေရာက္ဖုိ ့  ၾကိဳးပမ္းေနသည့္ တစ္ဆစ္ခ်ိဳးကာလမိ်ဳး ေရာက္ေနေသာ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံအတြက္   ဘယ္ကိုဦးတည္ၿပီးသြားေနလဲ ဆုိတဲ့ ေမးခြန္းအၿပင္ အတိတ္မွာဘာေတြၿဖစ္ခဲ့လဲဆုိတာကိုလည္း စဥ္းစားဆင္ၿခင္သင့္သည္ ဟူေသာ သမိုင္းသင္ခန္းစာပါဘဲ။ ယင္းကဲ့သို ့မဟုတ္လွ်င္ တုိင္းၿပည္ရဲ ့အနာဂတ္ရည္မွန္းခ်က္ေတြဟာ မုသားေတြမဟုတ္ရင္ေတာင္မွ မွားယြင္းတယ့္ အခ်က္ေတြအေပၚမွာ အေၿခခံထားသလို ၿဖစ္လာၿပီး ရုန္းကန္လႈပ္ရွားခဲ့မႈ၏ သမိုင္းမွတ္ညဏ္ေတြ ဟာလည္း အလြယ္တကူ ဖယ္ေဖ်ာက္ၿခင္းခံ လာရလိမ့္မယ္။ ထုိ ့အၿပင္အရင္တုန္းက ဖိႏိွပ္ၿခင္းခံခဲ့ရတဲ့ အသံေတြဟာ အခ်ိန္ေတြ ေၿပာင္းလဲလာတာ နဲ ့အမ်ွ လုံး၀ႏႈတ္ပိတ္ၿခင္းခံလာရမယ္၊ ဆယ္စုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာက လူပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးၿခင္းနဲ ့အားလုံးရဲ ့ကိုယ္တုိင္ခံစားခဲ့ရေသာ အေတြ ့အၾကဳံေတြဟာလည္း ေပ်ာက္ဆုံးလာလိမ့္မယ္၊ ၿပီးရင္ ရုတ္တရက္ ေကာက္ကာငင္ကာ ၿပဳၿပင္ေၿပာင္းလဲေရး လုပ္မည္ဟုဆုိလာေသာ အာဏာရွင္မ်ားက ၄င္းတုိ ့သံေ၀ဂရလာၿပီးၿဖစ္ေၾကာင္း ႏွင့္ ေစတနာေကာင္းေတြရွိေၾကာင္းကို ေပၚလြင္ေစဖို ့အတြက္ ၄င္းတုိ ့စိတ္ရွိအတိုင္း သမိုင္းကိုအေၿပာင္းအလဲ လုပ္လာမွာၿဖစ္တယ္။ ထုိအေၾကာင္းေတြႏွင့္ပတ္သတ္ၿပီး ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ နယူးေယာ္ကာမဂၢဇင္း တြင္ပါလာေသာ ေဆာင္းပါးတစ္ေစာင္ကို ကြ်န္မသတိရမိတယ္။ ေဆာင္းပါးက ၈၈ လူထုလႈပ္ရွားမႈတုန္းက ပါ၀င္ခဲ့ေသာ ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္ေတြ အေၾကာင္းေရးသား ထားၿခင္းၿဖစ္ၿပီး  ထုိေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္ ေတြဟာ ေထာင္ဒဏ္ ၆၅ႏွစ္ဆီ က်ခံခဲ့ရၿပီး၂၀၀၈ခုႏွစ္တြင္ သူတုိ ့ေတြဟာ သံတိုင္ေတြေနာက္မွာ ရွိေနဆဲၿဖစ္သည္။ ထုိေဆာင္းပါးတြင္ ေဆာင္းပါးရွင္က ဤသို ့ေရးသားေဖာ္ၿပခ့ဲေပသည္။

“ စာေရးဆရာဂိ်ဳးဇက္လက္လုိင္ဗက္ (Joseph Lelyveld)မွ ေတာင္အာဖရိကႏိုင္ငံအေၾကာင္း ေရးသားထားေသာ ၄င္း၏ “Move Your Shadow” အမည္ရွိစာအုပ္တြင္ ေဖာ္ၿပထားသည္ ့ လူမ်ိဳးေရးခြဲၿခားမႈဆန္ ့က်င့္ေရး လႈပ္ရွားသူ ဘီကိုရဲ ့ရဲေဘာ္ရဲဘက္တစ္ဦးကို ဖမ္းဆီးႏွိပ္စက္ခဲ့ေသာ ေတာင္အာဖရိကႏိုင္ငံအစိုးရသည္ ထက္ၿမက္သည့္ လူငယ္ေတြကို အညြန္ ့ခ်ိဳးဖို ့ဆုံးၿဖတ္ခ်က္ ခ်မွတ္ခဲ့ရာမွာ ၿမန္မာအစုိးရႏွင့္ ထပ္တူထပ္မွ်တူေပသည္။ ယင္းစာအုပ္တြင္ “ယခုလို လူငယ္တစ္ဦးရဲ ့ဘ၀ကို ခ်ိဳးႏွိမ္ ဖိႏွိပ္ဖို ့ၾကိဳးစားခဲ့ေၾကာင္းကို အရိပ္အၿမြက္ ၀န္ခံႏိုင္သည့္ စနစ္တစ္ခုရွိေနၿခင္းဟာပင္ ယင္းစနစ္သည္ ဆိုး၀ါးလွသည့္ ကိုယ္က်င့္တရား အေပၚတြင္ အေၿခခံထားေၾကာင္း ေပၚလြင္ေစသည္ဟု ကြ်န္ေတာ္ထင္မိသည္။” ဟူ၍ ေရးသားေဖာ္ၿပ ထားေပသည္။”  (၂၀၀၈ ခုႏွစ္ထုတ္ နယူးေယာ္ကာ မဂၢဇင္း)

ဤကဲ့သို ့ ကိုယ္က်င့္တရားကင္းမဲ့မႈ ႏွင့္ ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳပ္မႈမ်ား၏ စိတ္ပ်က္ဆိုးရြားလွေသာ အေငြ ့အသက္မ်ားသည္ ၿမန္မာၿပည္တြင္ နွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ၿပန္ ့ႏွံ ့လ်က္ရွိေနရာမွ ယခု တၿဖည္းၿဖည္း ကြဲေပ်ာက္လာၿပီးၿဖစ္သည္။ ထုိ ့အၿပင္ အထက္ေဖာ္ၿပပါေဆာင္းပါးတြင္ ေဖာ္ၿပပါရွိေသာ လူငယ္မ်ားသည္ ဆယ္စုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ႏွစ္ရွည္ေထာင္ဒဏ္မ်ားကို ၾကံ ့ၾကံ ့ခံႏိုင္ခဲ့ရုံသာမက ထုိလူငယ္မ်ားသည္ယခုအခါ ၿမန္မာၿပည္ကို တရားနည္းလမ္းက်စြာ ဦးေဆာင္ဦးရြက္ၿပဳဖုိ ့အတြက္ အေကာင္းဆုံးေသာ ေမ်ွာ္လင့္ခ်က္မ်ားလည္း ၿဖစ္ေပသည္။

၈၈ မ်ိဳးဆက္ဟူ လူသိမ်ားသည့္ ၁၉၈၈ လူထုလႈပ္ရွားမႈတြင္ပါ၀င္ခဲ့ေသာ ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္မ်ားကို ကြ်န္မ ပထမဦးဆုံးေတြ ့ဆုံခဲ့ရသည္မွာ ကြ်န္မၿမန္မာၿပည္တြင္ လြန္ခဲ့ေသာမတ္လက စြမ္းေဆာင္ရည္ၿမင့္တင္ေရးဆုိင္ရာ ပေရာဂ်က္တစ္ခု ႏွင့္ပတ္သတ္၍ အလုပ္လုပ္ေနစဥ္ ကၿဖစ္သည္။ ၿပန္ေတြးၾကည့္ရင္ ၈ရက္ ၈လ ၁၉၈၈ခုႏွစ္ တြင္ လမ္းမမ်ားေပၚတြင္ လူေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာကို ဦးေဆာင္လႈံ ့ေဆာ္ခဲ့ေသာ ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္မ်ားအေၾကာင္းကို  အရင္က ကြ်န္မအနည္းအက်ဥ္းမွ်သာ သိခဲ့သည္။ အေနာက္ႏုိင္ငံသားအမ်ားစုအတြက္ ၁၉၈၈ လူထုလႈပ္ရွားမႈႏွင့္ ေနာက္ဆက္တြဲ ပစ္ခတ္သတ္ၿဖတ္မႈမ်ားသည္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ေရြႊတိဂုံဘုရားတြင္ လူေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာအား မိန္ ့ခြန္းေၿပာခဲ့သည့္ ပုံရိပ္မ်ားႏွင့္သာ ဆက္စပ္၍ ေနေလသည္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ေရႊတိဂုံဘုရားတြင္ လူေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာကို မိန္ ့ခြန္းေၿပာခဲ့သည္မွာ ၁၉၈၈ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လ ၂၆ ရက္ေန ့တြင္ ၿဖစ္ၿပီး ထုိေန ့မတိုင္ခင္က ဆႏၵၿပပြဲမ်ားစြာ ေပၚေပါက္ခဲ့ၿပီး ၾသဂုတ္လ ၈ရက္ ေန ့တြင္ ထုိဆႏၵၿပမႈမ်ား အထြတ္အထိပ္သို ့ေရာက္ရွိခဲ့ပုံကို လူနည္းစုသာသိေပလိမ့္မည္။ တကယ္ေတာ့ သာမန္အရပ္သူ အရပ္သားမ်ားကို စစ္တပ္မွ သတ္ၿဖတ္ႏွိမ္ႏွင္းခဲ့မႈမ်ားက ေဒၚစုအား တစ္ခုခုလုပ္ရန္ တြန္းအားေပးခဲ့ၿခင္းၿဖစ္သည္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ မပါ၀င္လာခင္က ၿမန္မာ့ေခတ္သစ္သမိုင္းတြင္ အေရးပါဆုံး ေတာ္လွန္ေရးၾကီးဟု ဆုိႏိုင္သည့္ ၈၈ လူထုလႈပ္ရွားမႈၾကီးကို စည္းရုံးဦးေဆာင္ခဲ့သူမ်ားမွာ ရန္ကုန္တကၠသုိုလ္ ဘြဲ ့ၾကိဳႏွင့္ ဘြဲ ့လြန္ေက်ာင္းသားမ်ား ၿဖစ္သည့္ မင္းကိုႏုိင္၊ ၿပဳံးခိ်ဳ၊ ကိုကိုၾကီး၊ အံ့ဘြယ္ေက်ာ္၊ ၿမေအး ႏွင့္ အၿခားေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္မ်ားၿဖစ္သည္။

၈၈ ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္မ်ားၿဖစ္ေသာ လူငယ္အမ်ိဳးသား အမ်ိဳးသမီးမ်ားသည္ လူငယ္ဆန္သည့္ စိတ္ၿမန္လက္ၿမန္ရွိမႈႏွင့္ စိတ္ကူးယဥ္ဆန္မႈမ်ားထက္ ပိုမိုေသာ အေၿပာင္းအလဲလိုလားမႈ ကိုၿပသခဲ့ၾကသည္။ ၈၈ ေခါင္းေဆာင္မ်ားသည္ စစ္မွန္သည္ ့ရည္မွန္းခ်က္၊ သတိၱႏွင့္ ေခါင္းေဆာင္မႈမ်ားကို ေဖာ္ၿပခဲ့ၾကသည္။ သူတို ့သည္ လမ္းေပၚထြက္ ဆႏၵၿပခဲ့ရုံသာမက သမဂၢမ်ားကို စီမံဖြဲ ့စည္းခဲ့ၾကသည္။  စည္းရုံးေရးေတြလည္း ဆင္းခဲ့ၾကသည္။ တာ၀န္မ်ားကိုလည္း အသီးသီးယူခဲ့ၾကသည္။ သူတို ့သည္ အေၿမာ္အၿမင္ရွိစြာၿဖင့္ နက္နဲသည့္ ရည္မွန္းခ်က္ သေဘာထားမ်ားကို ခ်မွတ္ ခဲ့ၾကသူမ်ားလည္း ၿဖစ္သည္။ တကယ္ေတာ့ သူတို ့ရဲ ့သေဘာထားေတြဟာ တစ္ခါတေလ ေဘးကလူၾကီးမ်ားရဲ ့အၿမင္ေတြကို ေက်ာ္တက္သြားသည့္ အခါမ်ားလည္းရွိေပသည္။ (၁၉၈၈ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလတြင္ စစ္တပ္မွ အာဏာမသိမ္းခင္ အေရးၾကီးသည့္ၾကားကာလတြင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ႏွင့္ အၿခားလူၾကီးပိုင္း ေခါင္းေဆာင္တုိ ့အား စစ္တပ္မွ ၄င္းတုိ ့တြင္ အာဏာရွိေၾကာင္း မလုပ္ၿပခင္ ၾကားၿဖတ္အစိုးရ ဖြဲ ့စည္းရန္ ေနာက္ဆုံး တိုက္တြန္းခဲ့သူမ်ား မွာ ေက်ာင္းသားမ်ားပင္ ၿဖစ္ေပသည္။)

Vimeo ရွိ Elemental Productions မွ ရိုက္ကူးတင္ၿပသည့္ ၁၉၈၈ စက္တင္ဘာလ အာဏာသိမ္းမႈကို ၿပန္လည္သုံးသပ္ၿခင္းႏွင့္ ယင္းအၿဖစ္အပ်က္မွ ယခုအခ်ိန္အထိ ေပးလ်က္ရွိေသာ သင္ခန္းစာမ်ား ႏွင့္ပတ္သတ္၍ ၈၈မ်ိဳးဆက္ေခါင္းေဆာင္ ကိုၿပဳံးခ်ိဳႏွင့္ ေတြ ့ဆုံေမးၿမန္းခန္း ရုပ္သံ

၁၉၈၈ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလတြင္ စစ္တပ္မွ အာဏာသိမ္းကာ ဆႏၵၿပသူ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာအား ေသြးေအးေအးႏွင့္ ေသခ်ာခ်ိန္ရြယ္ကာ ပစ္ခတ္ႏွိမ္ႏွင္းခဲ့သည္။ ထို ့ေနာက္ စစ္ဥပေဒမ်ားထုတ္ၿပန္ကာ ၿမန္မာၿပည္အား ဆယ္စုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး ႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈပုိင္းဆုိင္ရာ တစ္သီးတစ္ၿခားၿဖစ္ေအာင္ စတင္ၿပဳလုပ္ခဲ့သည္။ ဤကဲ့သို ့သတ္ၿဖတ္ႏွိမ္ႏွင္းမႈမ်ားမွ အသက္ရွင္က်န္ရစ္ခဲ့ေသာ လူငယ္အမ်ိဳးသား အမ်ိဳးသမီးမ်ားသည္ နာဇီဂ်ာမနီမွ ဖိစီးႏွိပ္စပ္မႈကို ခံခဲ့ရသူမ်ား၏ အေၿခအေနႏွင့္တူညီစြာ ထိုလူငယ္မ်ားသည္ ၄င္းတုိ ့ကို အားေပးေထာက္ခံသူမ်ား၏ အိမ္ထပ္ခုိးမ်ားႏွင့္ ေၿမေအာက္ခန္းမ်ားတြင္ လေပါင္းမ်ားစြာပုန္းလ်ွိဳ ခဲ့က်ရသည္။

၁၉၈၉ ႏွစ္ကုန္ပိုင္းတြင္ ၈၈ လူထုလႈပ္ရွားမႈတြင္ ပါ၀င္ခဲ့ေသာ အဓိကေခါင္းေဆာင္မ်ား အားလုံးသည္ မတရား ဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္းၿခင္းခံခဲ့ရၿပီး တစ္ခ်ိဳ ့မွာ ႏွစ္ႏွစ္အထိ ထိန္းသိမ္းထားၿပီးမွ ရုံးတင္ကာ စီရင္ခ်က္ ခ်မွတ္ၿခင္းခံခဲ့ရသည္။ ကိုၿမေအးႏွင့္ ကိုအ့ံဘြယ္ေက်ာ္တုိ ့မွာ ေထာင္ထဲတြင္ ၈ႏွစ္ ေနခဲ့ရၿပီး ကိုၿပံဳးခ်ိဳမွာ ၁၄ ႏွစ္ ႏွင့္ ကိုမင္းကိုႏိုင္မွာ ေထာင္ထဲရွိ သီးၿခားၿပစ္ဒဏ္ေဆာင္တြင္ တစ္ေယာက္တည္း ၁၄ ႏွစ္ေနခဲ့ရသည္။ တၿခား ဖမ္းဆီး၊ ႏွိပ္စက္၊ စစ္ေၾကာၿပီး ေထာင္ခ်ၿခင္းခံခဲ့ရသည္ လူငယ္မ်ား၏နာမည္မ်ားမွာ အစဥ္လုိက္ေဖာ္ၿပဖုိ ့ရန္ အလြန္မ်ားၿပား လွေပသည္။ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ေထာင္ထဲတြင္သာ အသက္ဆုံးရွံဳး သြားခဲ့က်ရသည္။

တိုင္းၿပည္ရဲ ့အေတာ္ဆုံး အထက္ဆုံးႏွင့္ ဖန္တီးႏိုင္မႈစြမ္းအားအေကာင္းဆုံးေသာ ေက်ာင္းသားသမဂၢ ဥကၠဌ ႏွင့္ ဒုတိယဥကၠဌအပါအ၀င္ လူငယ္အမ်ားအၿပား အက်ဥ္းက်ၿခင္းခံခဲ့ရသည့္ အတြက္ တစ္ႏိုင္ငံလုံး ၀မ္းနည္းေၾကကြဲခဲ့ရပုံကို ေဖာ္ၿပဖို ့ရန္ အင္မတန္မွ ခက္ခဲ ေပးလိမ့္မည္။

၂၀၀၀ ခုႏွစ္ပတ္၀န္းက်င္ အေစာပိုင္းကာလတြင္ ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ၿပန္လည္လြႊတ္ေၿမာက္လာက်ၿပီး ၄င္းတုိ ့တကၠသိုလ္တက္စဥ္တုန္းက အတိုင္း လက္ဖက္ရည္ဆိုင္မ်ားတြင္ ေတြ ့ဆုံကာ ႏိုင္ငံေရးေဆြးေႏြးမႈေတြကို ၿပန္လည္စတင္ လုပ္ေဆာင္ခဲ့သည္။ ေနာက္ဆုံးတြင္ ၈၈ မ်ိဳးဆက္အဖြဲ ့ကို တည္ေထာင္ခဲ့ၾကသည္။      တင္းက်ပ္စြာ ေစာင့္ၾကည့္ၿခင္းခံခဲ့ရသည့္ အႏၱရာယ္မ်ားၾကားမွ ထိုေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္တုိ ့သည္ အၾကမ္းမဖက္ၿငိမ္းခ်မ္းသည့္ လႈပ္ရွားမႈမ်ားကို ေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾကသည္။ (၄င္းတုိ ့၏အိမ္ေရွ ့တြင္ အနည္းဆုံး ေထာက္လွမ္းေရး အရာရွိတစ္ေယာက္အၿမဲတမ္းေစာင့္ၾကည့္လ်က္ရွိေၾကာင္း ႏွင့္၂၀၀၆ ခုႏွစ္ အမ်ိဳးသားညီလာခံ လုပ္ေဆာင္ေနစဥ္ကာလအတြင္း စစ္အစိုးရမွ ၄င္းတို ့အားၿပန္လည္ ထိ္န္းသိမ္းကာ လအတန္ၾကာ ေထာင္ခ်ခဲ့ေၾကာင္း ကြ်န္မအားေၿပာၿပသည္။) ထုိ ့အၿပင္ ၿမန္မာၿပည္ရွိ ဘာသာေရးဆိုင္ရာ ပဋိပကၡမ်ား ႏိုင္ငံတကာသတင္းတြင္ ဟိုးေလးတေက်ာ္မၿဖစ္ခင္ႏွင့္ ထုိပဋိပကၡမ်ားသည္ တိုင္းၿပည္၏ ဦးစားေပးေၿဖရွင္းရမည့္ ၿပသာနာအၿဖစ္ မေရာက္ရွိလာခင္ ကာလေတာ္ေတာ္ၾကာၾကာ ကတည္းကပင္ ၈၈မ်ိဳးဆက္တို ့၏ အၿမင္သေဘာထားမ်ားသည္ ၄င္းတုိ ့၏ေခတ္ၿပိဳင္မ်ားထက္ ေရွ ့ေၿပးကာ ဘာသာေပါင္းဆုံေတြ ့ဆုံပြဲမ်ားႏွင့္ဆုေတာင္းပြဲမ်ားကို အားေပးတိုက္တြန္းခဲ့က်သည္။ ထုိ ့အၿပင္ ေထာင္ယူနီေဖာင္းအေရာင္ၿဖစ္သည့္ အၿဖဴေရာင္ ရွပ္အကၤ်ီမ်ား ၀တ္ဆင္ၿပီး ေထာင္တြင္း၌ က်န္ရွိေနေသးသည့္ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားမ်ားႏွင့္ ၄င္းတုိ ့၏မိသားစု၀င္မ်ားကို လုိက္လံၾကည့္ရႈ အားေပးကား ၄င္းတုိ ့လႊတ္ေၿမာက္ဖုိ ့အတြက္လည္း ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ အေရးဆိုခဲ့ၾကသည္။ ၿမန္မာၿပည္ႏွင့္ အိမ္နီးခ်င္း အင္ဒိုနီးရွားႏုိင္ငံတို ့ မတူညီသည္မွာ အင္ဒိုနီးရွားတြင္ ယခင္က ႏိုင္ငံေရးဆုိင္ရာ ၿငင္းပမ္းႏိုင္စက္ခဲ့မႈမ်ားသည္ မၾကာေသးမီကမွ စတင္ထုတ္ေဖာ္ေၿပာၾကားလာၿပီး         ထုိကဲ့သို ့ႏိွပ္စက္မႈမ်ားေၾကာင့္ အသက္ဆုံးရႈံးခဲ့ရသူမ်ား၏ မိသားစု၀င္မ်ားသည္လည္း ၿပင္းထန္စြာ အေရးယူၿခင္းကို ခံခဲ့ၾကရၿခင္းၿဖစ္သည္။ ၿမန္မာၿပည္တြင္မူ ၈၈ မ်ိဳးဆက္ေခါင္းေဆာင္မ်ား၏ ယေန ့ထက္တုိင္ အေၿမာ္အၿမင္ၾကီးေသာ ေခါင္းေဆာင္မႈႏွင့္ သေဘာထားမ်ားေၾကာင့္ ၁၉၈၈ တြင္ ဖမ္းဆီးသတ္ၿဖတ္ၿခင္းခံခဲ့ရသူမ်ား၏ မိသားစု၀င္မ်ားသည္ ၄င္းတုိ ့အား ကံမေကာင္း အေၾကာင္းမလႇ၍ ဒုကၡေရာက္ခဲ့သူမ်ားအေနႏွင့္ မဟုတ္ဘဲ တုိက္ပြဲတြင္ က်ဆုံးခဲ့သည့္ သူရဲေကာင္းမ်ားသဖြယ္ ေအာက္ေမ့သတိရႏိုင္ၾကၿပီးၿဖစ္သည္။ ထုိ ့အၿပင္ ၈၈ မ်ိုဳးဆက္ေခါင္းေဆာင္မ်ားသည္ စစ္အစုိးရလက္ထက္တြင္ ေပၚေပါက္လ်က္ရွိ ေသာ အဂတိလိုက္စားမႈမ်ား၊ လူ ့အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈမ်ားႏွင့္ လ်စ္လ်ဴရႈၿခင္းခံေနရသည့္ နယ္ပယ္မ်ားအား မွတ္တမ္းတင္ၾကရန္ လူထုအား ၿငိမ္းၿငိမ္းခ်မ္းခ်မ္းႏွင့္ အၿပဳသေဘာေဆာင္စြာ ဆက္လက္အားေပး တိုက္တြန္းခဲ့ ၾကသည္။

အံၾသေလာက္သည္မွာ ၂၀၀၇ခုႏွစ္္ ေရႊ၀ါေရာင္ေတာ္လွန္ေရး အၿဖစ္သို ့ဦးတည္ေရာက္ရွိသြားသည့္ ပထမဦးဆုံး ဆႏၵၿပပြဲကိုလည္း ၈၈ ဆႏၵၿပပြဲမ်ားကို စီစဥ္ခဲ့သည္ လူငယ္အမ်ိဳးသား အမ်ိဳးသမီးမ်ားမွပင္ ဦးေဆာင္ခဲ့ၾကၿခင္းၿဖစ္သည္။ ထုိ ့အတြက္ေၾကာင့္ ၈၈ မ်ိဳးဆက္ ေခါင္းေဆာင္မ်ားသည္ ၿပန္လည္ဖမ္းဆီးခံရၿပီး ၆၅ ႏွစ္ထက္မနည္း ႏွစ္ရွည္ေထာင္ဒဏ္မ်ား ခ်မွတ္ၿခင္းခံခဲ့ရသည္။ ေနာက္ဆုံး ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ ဇန္န၀ါရီလတြင္ ၄င္းတုိ ့ၿပန္လည္ လႊတ္ေၿမာက္လာၾကသည္။ ကိုမင္းကိုႏုိင္၊ ကိုၿပဳံးခ်ိဳ ႏွင့္ ကိုကိုၾကီးစသည့္ ပုဂၢိဳလ္မ်ားသည္ ၄င္းတုိ ့ အရြယ္ေရာက္ၿပီးဘ၀၏ အႏွစ္ ႏွစ္ဆယ္ကို ေထာင္ထဲတြင္သာ ကုန္ဆုံးခဲ့ၾကရရွာသည္။

၂၀၁၂ ခုႏွစ္ ေထာင္ထဲမွ လႊတ္ေၿမာက္လာသည့္အခ်ိန္မွစ၍ ၈၈မ်ိဳးဆက္ေခါင္းေဆာင္ မ်ားသည္ လူထုအား ဆက္လက္ လႈံ ့ေဆာ္လ်က္ရွိၿပီး အေရးၾကီးသည္ အရပ္ဘက္လူ ့အဖြဲ ့အစည္းဆိုင္ရာ ကနဦးလုပ္ငန္းမ်ားတြင္လည္း ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္လ်က္ရွိၾကသည္။ အခ်ိန္တိုအတြင္းမွာပင္ ၄င္းတို ့သည္ ၿမန္မာၿပည္ရွိ လူမႈၿပသာနာမ်ားအား ေၿဖရွင္းရန္အတြက္ အဓိကက်သည့္ ေခါင္းေဆာင္မႈေနရာကို ၿပန္လည္ရယူႏိုင္ခဲ့သည္။ ၿမန္မာၿပည္တစ္လႊားရွိ လူထုအသီးသီး၏ ေက်းရြာလူၾကီးမ်ားသဖြယ္ ၄င္းတို ့သည္ အလုပ္သမားၿပသာနာမ်ားကို ၾကား၀င္ေၿဖရွင္းေပးၿခင္း၊ တရားစီရင္ေရးစနစ္ႏွင့္ ရင္ဆုိင္ရုန္းကန္ေနရသည့္ လူမ်ားတြက္ အေရးဆိုေပးၿခင္းအၿပင္ လူထုအား ၄င္းတို ့၏ ရပိုင္ခြင့္မ်ားႏွင့္ အခြင့္အေရးမ်ားကိုိသိရွိေစရန္ႏွင့္ ယင္းအခြင့္အေရးမ်ား ခ်ိဳးေဖာက္ၿခင္း ခံခဲ့ရပါက မည္သို ့မည္ပုံ ေဆာင္ရြက္ရန္ စသည္တုိ ့ႏွင့္ပတ္သတ္၍ ပညာေပးၿခင္းမ်ားကိုလည္း မေမာႏိုင္မပန္းႏိုင္ေဆာင္ရြက္ လ်က္ရွိၾကသည္။  ယခုအခါ ၄င္းတို ့သည္ လြန္ခဲ့ေသာ ဆယ္စုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာက ၿဖစ္ပြားခဲ့ေသာ လူအခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈမ်ားအား မွတ္တမ္းတင္ရန္ ေဆာင္ရြက္လ်က္ရွိသည္။ မ်ားေသာအားၿဖင့္ ၈၈ မ်ိဳးဆက္ေက်ာင္းသားမ်ားသည္ ၿမန္မာၿပည္တြင္ ေပၚေပါက္လ်က္ရွိေသာ အဓိကက်သည့္ လယ္သမား သို ့မဟုတ္ အထည္ခ်ဳပ္အလုပ္သမားမ်ားပါ၀င္ေသာ အေရးကိစၥမ်ားအား စတင္မီးေမွာင္းထိုးၿပေလ့ရွိသည္။ လြန္ခဲ့ေသာ တစ္ႏွစ္အတြင္းတြင္ ၄င္းတုိ ့သည္ ေၿမယာအဓမၼသိမ္းဆည္းမႈ၊ အလုပ္သမားေရးရာညိဳႏႈိင္းမႈ၊ ဖြဲ ့စည္းပုံအေၿခခံဥပေဒၿပင္ဆင္ေရး ႏွင့္ လူအခြင့္အေရး စသည့္ အေရးကိစၥမ်ားႏွင့္ ပတ္သတ္သည့္ ညိႏႈိင္းေဆြးေႏြးပဲြမ်ားကုိက်င္းပခဲ့ၿပီး ယင္း ေဆြးေႏြးပြဲမ်ားကို ဆက္လက္လုပ္ေဆာင္ရန္ အားေပး ေဆာင္ရြက္လ်က္ ရွိသည္။ ထုိ ့အၿပင္ ၄င္းတုိ ့သည္ ၿမန္မာၿပည္ရွိ ၿမိဳ ့ၿပလူထုႏွင့္ သာမက ေက်းလက္လူထု အၿပင္ တိုင္းရင္းသာေပါင္းစုံ၊ ဘာသာေပါင္းစုံတုိ ့ႏွင့္ပါ ခုိင္မာသည့္ရင္ႏွီးမႈမ်ား ရွိေပသည္။ အလႊာအသီးအသီးရွိလူထု၏ ယုံၾကည္စိတ္ခ်မႈကို ယင္းေက်ာင္းသား ေခါင္းေဆာင္မ်ား သည္ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္၏ အေရးၾကီးသည့္ ကာလမ်ားကတည္းက ရရွိခဲ့ေၾကာင္း ကြ်န္မသိရွိခဲ့ရၿပီး ယင္းအခ်က္သည္ ယခုအခ်ိန္ထိ မွန္ကန္ဆဲၿဖစ္ေပသည္။

ၿပည္တြင္းၿပည္ပရွိ ၿမန္မာမ်ားႏွင့္ ခိုင္မာသည့္ ရင္းႏွီးမႈရွိပုံကို ကိုၿပဳံးခ်ိဳ၊ ကိုအံ့ဘြယ္ေက်ာ္ႏွင့္ ကိုမင္းေဇယ်ာတုိ ့အေမရိကန္ၿပည္ေထာင္စုေရာက္ ၿမန္မာလူထုႏွင့္လုိက္လံေတြ ့ဆုံရာတြင္ ကြ်န္မမ်က္ၿမင္ ကိုယ္ေတြ ့သိရွိခဲ့ရသည္။ ကြ်န္မသည္ တစ္လလုံး ၄င္းတို ့၏ အေမရိကန္ၿပည္ေထာင္စု တစ္၀ွမ္းရွိ ၿမန္မာမ်ားႏွင့္ ေတြ ့ဆုံပြဲမ်ားႏွင့္ အၿခားအစီအစဥ္မ်ားကို လိုက္လံ တက္ေရာက္ခဲ့သည္။ သူတုိ ့သည္ ၿမန္မာမ်ားရွိရာ ဆန္ဖရန္စစ္စကို၊ ေလာ့အိန္ဂ်လိစ္၊ ဖို ့၀ိန္း၊ ၀ါရွင္တန္ဒီစီ၊ ခ်ယ္ပဲလ္ေဟးလ္၊ နယူးေယာက္ ႏွင့္ ဘက္ဖလို ၿမိဳ ့မ်ားသို ့သြားေရာက္ခဲ့ၾကသည္။ ယင္းၿမိဳ ့မ်ားရွိၿမန္မာမ်ားကလည္း ၄င္းတို ့အား အိမ္ၿပန္ စစ္သူရဲေကာင္းမ်ားသဖြယ္ ၾကိဳဆုိၾကသည္ကို ကြ်န္မေတြ ့ရွိခဲ့ရသည္။ အလားတူ သူရဲေကာင္းမ်ားအား ဂုဏ္ၿပဳပြဲကို ၾသဂုတ္လတြင္ က်င္းပခဲ့သည္ ရွစ္ေလးလုံး လူထုလႈပ္ရွားမႈ၏ ၂၅ႏွစ္ၿပည့္ ႏွစ္ပတ္လည္ အခမ္းအနားတြင္ လည္း ကြ်န္မထပ္မံ ေတြ ့ရွိခဲ့ရသည္။ တကယ္ေတာ့ ၿမန္မာၿပည္ရဲ ့ ခက္ခက္ခဲခဲ အႏိုင္ယူတုိက္ခုိက္ခဲ့ရသည့္ ဒီမိုကေရစီတိုက္ပြဲဟာ ကတုတ္က်င္းေတြမွာ မဟုတ္ဘဲ နက္ေမွာင္ေနသည့္ အခ်ဳပ္ခန္းမ်ားထဲမွာၿဖစ္ေပသည္။

ဒီရက္ပိုင္းေတြမွာ ၿမန္မာၿပည္အတြက္ အားတက္စရာ အေၾကာင္းအရာ ေတြ အမ်ားအၿပားရွိေပသည္။ အထူးသၿဖင့္ အေၿပာင္းအလဲလုိလားသည္ဆုိေသာ အရပ္သားအမည္ခံ လက္ရွိအစိုးရမွ ၿမန္မာလူထုအား ဒီမိုကေရစီႏွင့္ လြတ္လပ္မႈမ်ားကို ေက်းဇူးရွင္ၾကီးသဖြယ္ ေပးသနား ေနပုံကို ၿမန္မာၿပည္တြင္းႏွင့္ အေနာက္ႏိုင္ငံမီဒီယာမ်ားမွာ မဆုံးႏုိင္ေသာ ေဆာင္းပါးမ်ားၿဖင့္ ေရးသားေဖာ္ၿပလ်က္ရွိသည္။ သို ့ေသာ္ ကြ်န္မအတြက္ အားတက္စရာမွာ သာမန္ၿမန္မာလူမိ်ဳး တစ္ေယာက္ စိတ္ထဲရွိ ဒီမိုကေရစီလႈပ္ရွားမႈ၏ သူရဲေကာင္းမ်ားမွာ မေၿပာင္းလဲေသးဘဲ ယင္းကဲသုိ ့လြတ္လပ္မႈမ်ားမွာ ထုိသူရဲေကာင္းမ်ားေၾကာင့္ ေပၚေပါက္လာသည္ဟူ ထင္ၿမင္ေနၿခင္းပင္ၿဖစ္သည္။

လူအဖြဲ ့အစည္းတစ္ခုတြင္ မည္သူ ့ကိုသူရဲေကာင္းအၿဖစ္ခ်ီးေၿမွာက္ၾကသလဲ ဆုိသည္မွာ အေရးၾကီးေပသည္။ သူရဲေကာင္းမ်ားမွာ အဘယ္ေၾကာင့္အေရးပါသနည္္း ဟူဆုိလ်င္ သူရဲေကာင္းမ်ားသည္ တရားနည္းလမ္းက်ေသာ ေခါင္းေဆာင္မ်ားအၿဖစ္ ကြ်န္မတုိ ့မွ လက္ခံႏိုင္မည့္ လူမ်ားၿဖစ္ေနေသာေၾကာင့္ပင္ ၿဖစ္သည္။ လက္ေတြ ့တြင္ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ တင္ေၿမာက္ၿခင္းခံခဲ့ ရသူေတြ အတြက္ တရားနည္းလမ္းက်မႈမွာ အေရးပါသေလာက္ သူရဲေကာင္းမ်ားဟာလည္း လူ ့အဖြဲ ့အစည္းတစ္ခုမွလက္ခံေသာ လူတစ္ေယာက္ ၿဖစ္တည္မႈ၏စံႏႈန္းမ်ားကို ေဖာ္ၿပေပး ေပသည္။ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္မႈ၏ အဆုိုး၀ါးဆုံးကာလမ်ားတြင္ပင္ ၿမန္မာႏိုင္ငံသားတုိ ့သည္ ဘယ္အရာႏွင့္ဘယ္သူတို ့က ၄င္းတုိ ့၏ ကိုုယ္က်င့္တရားဆိုင္ရာစံႏႈန္းမ်ား ႏွင့္ကိုက္ညီမႈရွိသည္ကို ဆန္းစစ္ႏိုင္ခဲ့ၾကေပသည္။

ၿမန္မာတို ့ရဲ ့မည္သူဟာ ေကာင္းမြန္ၿပီး တရားနည္းလမ္းက်ေသာ ေခါင္းေဆာင္ၿဖစ္သလည္းဆိုေသာ သေဘာထားသည္ ေနာင္လာမည့္ ဆယ္စုႏွစ္ အတြင္း ဂလုိဘယ္လိုက္ေဇးရွင္းႏွင့္ ဆက္သြယ္ေရးနည္းပညာမ်ားေၾကာင့္ ေၿပာင္းလဲေကာင္း ေၿပာင္းလဲႏိုင္ေပမည္။ ယခုေလာေလာဆဲ ကြ်န္မစကားေၿပာခဲ့ရသည့္ ၿမန္မာေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ားအတြက္မူ သူရဲေကာင္းဆုိသည္မွာ ၄င္းတုိ ့ယုံၾကည္လက္ခံသည့္ စံႏွႈန္းမ်ားကို အစဥ္ေၿပသလို သို ့မဟုတ္ ႏုိင္ငံေရးအၿမတ္ရရန္ အခုတစ္မ်ိဳးေတာ္ၾကာတစ္မ်ိဳးလုပ္သူမ်ား မဟုတ္ေပ။ သူရဲေကာင္းဆုိသူမွာ မိမိ၏ ပင္ကုိယ္စိတ္ အမွန္တိုင္း ရိုးသားေၿဖာင့္မတ္သူမ်ားၿဖစ္ၾကသည္။ သူတို ့သည္ မိမိတုိ ့၏သတိၱကို ေဖာ္ထုတ္ၿပခဲ့ၾကသည္။ ထုိ ့အၿပင္ သူတုိ ့သည္ လူအဖြဲ့ အစည္းအတြက္ က်ယ္ၿပန္ ့ ေသာ ရည္မွန္းခ်က္မ်ားထားကာ ထုိရည္မွန္းခ်က္ ပန္းတုိင္မည္မွ်ပင္ေ၀းေ၀း ၄င္းတို ့ အတြက္ၾကီးမားသည့္ စြန္ ့လြတ္အနစ္နာခံမူမ်ား မည္မွ်ပင္ရွိရွိ စိတ္ရွည္သည္းခံကာ သံဓိ႒ာန္ခိုင္မာစြာၿဖင့္ ေလ်ွာက္လွမ္းၾကသည္။ ယင္းကဲသို ့ပုဂိၢိဳလ္မ်ိဳးမွာ မန္ဒဲလားၿဖစ္ၿပီး ယင္းကဲ့သို ့ခရီးမွာ မန္ဒဲလားၿဖတ္သန္းခဲ့သည္ “ခရီးရွည္(The Long Walk)” ပင္ၿဖစ္သည္။

ၿမန္မာၿပည္၏ ဒီမိုကေရစီအေရးလႈပ္ရွားမႈသမိုင္းႏွင့္ပတ္သတ္၍ တေလာက ၈၈ အေၾကာင္းေရးသားထားသည့္ ဘေလာဂ္ေဆာင္းပါးတစ္ေစာင္ ကို ဖတ္ၾကည့္မိကာ ကြ်န္မ စိတ္မေကာင္းၿဖစ္မိသည္။ ေဆာင္းပါးရွင္မွာ ၈၈ တြင္ ပါ၀င္ခဲ့သူတစ္ဦးၿဖစ္ၿပီး ၿပည္ပေရာက္ၿမန္မာမ်ားထဲရိွ အေမရိကန္တြင္ ပါရဂူဘဲြ ့သင္တန္းကို တက္ေရာက္ေနသည့္ လူအနည္းအငယ္ထဲမွ တစ္ဦးၿဖစ္သည္။ အၿမဲလုိလုိ ဘေလာဂ္ေဆာင္ပါးမ်ား ေရးသားေနသူတစ္ဦးၿဖစ္ၿပီး သူ၏ “လြတ္လပ္မႈအတြက္ တုိက္ပြဲ၀င္ခဲ့သည္ ရဲေဘာ္ေဟာင္းတစ္ဦး” ဆိုသည့္ identity သည္ သူ ့ကို္ အတက္ပညာရပ္ပိုင္းဆိုင္ရာႏွင့္ ပညာေရးဆိုင္ရာအခြင့္အလမ္း မ်ားစြာေပးခဲ့ပုံရသည္။ ယင္းအခြင့္အလမ္းမ်ားထဲတြင္ MTV မွစီစဥ္သည့္ ၂၀၀၃ ခုႏွစ္ ၌ နယ္လ္ဆန္မန္ဒဲလားႏွင့္ ေတြ ့ဆုံရန္ အခြင့္အလမ္းတစ္ခုလဲ ပါ၀င္ေပသည္။ ယခင္အပတ္က မန္ဒဲလားကြယ္လြန္ၿပီးေနာက္ ကို္မင္းဇင္သည္ ဘေလာ့ဂ္ေဆာင္ပါးတစ္ေစာင္ေရးသားခဲ့သည္။ ထုိထဲတြင္ သူသည္ မန္ဒဲလားႏွင့္ေတြ ့ဆုံပုံႏွင့္ “အတိုက္အခံတုိ ့မွ အတိတ္က ႏိုင္ငံေရးကြဲလြဲမႈ သမိုင္း မွတ္ညဏ္ေတြကို အတည္တက်သတ္မွတ္ၿပဳလုပ္(institutionalize) ေနတာေတြ”ဟာ ၿမန္မာၿပည္ေရွ ့သို ့ တက္လွမ္းဖုို ့ အတြက္ “အေႏွာင့္အယွက္ၿဖစ္ေန” ေၾကာင္း ေရးသားခဲ့သည္။ ထုိ ့အၿပင္ မန္ဒဲလား၏ အေမြႏွင့္ မန္ဒဲလားႏွင့္ပတ္သတ္ၿပီး ၿမန္မာၿပည္သင္ခန္းစာယူရမည္မွာ “စိတ္ကူးႏိုင္စြမ္းႏွင့္ အနာဂတ္ရည္မွန္းခ်က္” ေတြကို “အတိတ္နွင့္သမိုင္းမွတ္ညဏ္”ေတြထက္ ပိုမိုအာရုံစုိက္ ရမည္ၿဖစ္ေၾကာင္း စသၿဖင့္ ကိုမင္းဇင္က ၄င္း၏ေဆာင္းပါးတြင္ ေရးသားေဖာ္ၿပထားသည္။ မန္ဒဲလားေပးခဲ့သည့္ သင္ခန္းစာကို ကိုမင္းဇင္ရဲ  ့အဓိပၸာယ္ေကာက္ယူပုံမွာ လုံး၀ အထင္ၿမင္လြဲမွားေစေပသည္။ ကိုမင္းဇင္သည္ မန္ဒဲလားမွ ေတာင္အာဖရိကႏုိင္ငံ ႏွင့္ ကမာၻအက်ိဳးအတြက္ အမွန္တကယ္ ေဆာင္ရြက္ေပးခဲ့သည့္ “အမွန္တရားႏွင့္ ရင္ၾကားေစ့ေရးဆိုင္ရာေကာ္မရွင္ (Truth and Reconciliation Commission)” အေၾကာင္းကို သူ ့၏ေဆာင္းပါးတြင္ လုံး၀နီးပါး ေဖာ္ၿပခဲ့ၿခင္းမရွိေပ။

မန္ဒဲလား ၿဖတ္သန္းခဲ့သည့္ခရီးႏွင့္ သူ ေပးခဲ့သည့္အေမြမွာ အတိတ္နွင့္သမိုင္း မွတ္ညဏ္ေတြကို စိတ္ကူးႏိုင္စြမ္းႏွင့္ အနာဂတ္ရည္မွန္းခ်က္ေတြအတြက္ စေတးရမည္ဆုိသည့္ သေဘာမဟုတ္ေပ။ မန္ဒဲလား၏ ထူးကဲေသာ လုပ္ေဆာင္မႈမွာ တိုင္းၿပည္ကို အရင္္ကထက္ပုိမိုေကာင္းမြန္လာေအာင္ အတိတ္ကမွတ္ညဏ္၊ သမိုင္း ႏွင့္တရားမွ်တမႈ ေတြကို ခြင့္လႊတ္မႈႏွင့္ တုိင္းၿပည္၏အနာဂတ္အိမ္မက္ကို ပုံေဖာ္မႈေတြႏွင့္ အတူေရာေထြး ဆက္ယွက္ထားသည့္ အေၿမာ္အၿမင္ပင္္္ၿဖစ္သည္။ ၈၈ မ်ိဳးဆက္မ်ား၏ အေမြသည္လည္း မန္ဒဲလားကဲသို ့ေသာပုဂၢိဳလ္မ်ား၏ အေမြမ်ား ကဲ့သို ့ဆက္လက္တည္ရွိ၍ ေနမည္သာ ၿဖစ္ေပသည္။

Please click here to view in English.

ေဆာင္းပါးကို အဂၤလိပ္လုိ ဤေနရာတြင္ သြားေရာက္ဖတ္ရႈႏိုင္ပါသည္။